Tijdens de televisie-uitzending WNL op Zondag werd minister van Volksgezondheid Edith Schippers geconfronteerd met de vraag waarom ze geen fermer standpunt inneemt tegen roken. Ze gaf daarop toe dat Nederland het in vergelijking tot andere landen slecht doet op het gebied van rookpreventie én dat roken een hardnekkige verslaving is.

Door de webredactie

“Edith please, waarom treedt je niet fermer op tegen roken?” Die hartekreet uitte Marcel Levi, scheidend voorzitter van het AMC en door Elsevier uitgeroepen tot Nederlander van het Jaar. Levi: “Het is zo ontzettend ongezond. De helft van de gebruikers sterft vroegtijdig. Je moet het zelf weten of je rookt? Zo werkt het niet, het is een verslaving en we moeten ertegen vechten.” (Zie ook dit artikel.) Vorige week was Levi te gast bij WNL op Zondag, waar hij een vraag mocht stellen aan minister Schippers, die in de volgende uitzending te gast zou zijn.

Slecht

Minister Schippers was vandaag (zondag 11 december) vooral uitgenodigd om te vertellen hoe goed het met de Nederlandse gezondheidszorg gaat sinds zij is aangetreden als minister. Er werden vergelijkingen besproken met andere landen, al ging het vooral om de kosten die zij binnen de perken heeft weten te houden. Maar toen kwam de vraag van Marcel Levi en presentator Rick Nieman vulde aan dat in vergelijking tot andere landen Nederland inderdaad achterblijft als het gaat om rookpreventie. Minister Schippers: “We doen het inderdaad slecht.” Even later gaf ze toe dat roken “inderdaad een hardnekkige verslaving” is.
Deze uitspraak staat haaks op de keuzevrijheid die zij altijd voorstaat, in navolging van haar partij, de VVD. Een verslaving zorgt er juist voor dat iemand niet meer vrij is om een keuze te maken. Daarom is het zo ontzettend moeilijk om te stoppen. Bovendien hebben tabaksfabrikanten de sigaret zo ontworpen dat hij zo verslavend mogelijk is, zodat een verslaafde zo lang mogelijk hun producten zullen blijven aanschaffen.

Jongeren

In de uitzending zei Schippers in te zetten op het voorkomen dat jongeren gaan roken. Maar in plaats van maatregelen te noemen die ervoor kunnen zorgen dat jongeren inderdaad niet gaan roken (zoals het flink verhogen van de accijns en het inperken van het aantal verkooppunten) wist ze het gesprek direct weer op zichzelf te betrekken. “Niemand hoeft mij te vertellen dat stoppen met roken moeilijk is. Ik ben tien jaar geleden gestopt, in mijn honderdste poging ongeveer.” Daar was ze wel heel trots op: “Het is een van de beste beslissingen geweest die ik ooit heb genomen.”

Vervolgens benoemde Schippers nog welke maatregelen haar staatssecretaris wél had genomen: de leeftijd om tabak aan te kunnen schaffen is verhoogd van 16 naar 18 jaar. En de pakjes worden ook onaantrekkelijker.”
De verhoging van de leeftijdsgrens heeft echter weinig zoden aan de dijk gezet, omdat verkopers van tabak die maatregel niet respecteren en handhaving tekortschiet. Jongeren kunnen nog steeds op grote schaal en heel gemakkelijk aan tabak komen.
De onaantrekkelijke sigarettenpakjes komen niet uit de koker van Schippers, maar de invoer van die maatregel is door de Europese Unie opgelegd middels de Tabaksproductenrichtlijn.

Verbieden

Maar Schippers heeft heus meer gedaan: “Ik ben op een tour geweest en heb voor vmbo-klassen gestaan om aan jongeren te vertellen dat het ongelofelijk slecht voor je is. Want jongeren hebben de toekomst.”
Pas toen ze in deze klassen zei dat ze het strafbaar zou moeten stellen als jongeren onder de 18 rookten, had ze naar eigen zeggen de aandacht. Gevraagd of ze het ook gaat verbieden? “Dat gaat mij een stap te ver.”
Ten slotte noemde de minister nog dat volwassenen die willen stoppen, hulp kunnen krijgen en dat vergoeding daarvoor in het verzekeringspakket zit. Er werd niet bij gezegd dat zij juist die hulp bij haar aantreden als minister uit het pakket schrapte. Pas na de overdracht van het tabaksdossier aan staatssecretaris Van Rijn, heeft hij dat weer terug in het basispakket gebracht.

Winst

Winst is in ieder geval dat Schippers toegeeft dat Nederland de rookpreventie slecht aanpakt én dat het een hardnekkige verslaving is. Een vrouw met haar ambitie zou dan ook direct met maatregelen moeten willen komen die wel hout snijden.
Longarts Wanda de Kanter heeft daar geen vertrouwen in en zet al in op Schippers’ opvolger. Na de uitzending twitterde zij: “De volgende minister van VWS moet echt kennis hebben van maatschappij, statistiek en epidemiologie. Niet zichzelf als uitgangspunt nemen.”