De gang naar de stembus lijkt nog ver weg, maar toch: wat moeten we stemmen als we kinderen tegen tabak willen beschermen? TabakNee analyseerde het debat én de stemmingsuitslagen van het laatste grote debat over tabaksontmoediging. Lees en oordeel zelf. Dit is deel drie van de serie De Politieke Rookbarometer: Gaan supermarkten de tabakswaren wel afdekken?
Door de webredactie

Vorig jaar zag het er nog zo veelbelovend uit. De staatssecretaris zou een convenant met de supermarkten gaan sluiten om tabakswaren uit het zicht te halen van de winkelschappen, de zogeheten display ban. Een motie van ChristenUnie en de PvdA had hem daartoe aangezet. Maar op de avond voorafgaand aan dit debat schreef TabakNee dit nieuwsbericht waar enkele Kamerleden nerveus van zijn geworden. In december 2015 meldde staatssecretaris Van Rijn namelijk aan de Tweede Kamer dat supermarktkoepel CBL een belangrijke voorwaarde aan dit convenant stelt: de overige verkooppunten van tabaksproducten moeten ook meedoen met de display ban, anders zouden ze er niet aan beginnen. Echter, de brancheorganisatie van de tabaksdetailhandel had al in november laten weten daar niets voor te voelen. Kamerlid Van Gerven (SP) vraagt zich af waarom de staatssecretaris dit niet aan de Kamer had vermeld en noemt het convenant een 'mission impossible'. De SP-er wil dat de display ban verplicht wordt als de onderhandelingen mislukken of de afspraken niet ver genoeg gaan.

CDA-Kamerlid Bruins Slot wil weten of er überhaupt nog een convenant gaat komen en of de staatssecretaris een stok achter de deur heeft 'als de sector er zelf niet uitkomt'. Ook Kamerlid Volp (PvdA) is not amused. Als het convenant mislukt, vindt zij dat er aanvullende wetgeving moet komen. Het almaar uitstellen geeft geen pas. Volp komt met een motie dat het convenant uiterlijk 1 juli dit jaar moet zijn afgesloten.

'Criminelen en dealers'

Uit de hoek van de VVD en PVV daarentegen klinken andere geluiden. Fleur Agema (PVV) noemt het 'te gek voor woorden' om een legaal product onder de toonbank te gaan verkopen. 'Rokers worden weggezet als criminelen en winkeliers als dealers'. De VVD wijst op de regeldruk en hoe verkopers van tabak zich al inspannen om aan de regels te voldoen en laat de staatssecretaris eerst maar eens een complimentje geven.

Wat zal Van Rijn antwoorden? Tijdens de schorsing zijn de schaarse aanwezigen op de publieke tribune – vertegenwoordigers van de tabaksbranche – er niet gerust op: alsjeblieft geen afdekking van de tabakswaren en ook geen plain packaging, klinkt het daar. Als de staatssecretaris terugkomt, laat hij het allemaal wat in het midden.

'Natuurlijk is er een discussie gaande over de display ban,' zegt Van Rijn bijvoorbeeld. 'De sectoren hebben daarover gezegd dat zij best willen nadenken over de vraag of het tot een convenant kan komen. Ik vind het belangrijk dat wij maatregelen kunnen nemen met steun van de sector.' En de afspraak om tot een convenant te komen, is inderdaad niet vrijblijvend en ja, de termijn van 1 juli is gewoon afgesproken met 'de sectoren'. 'Ik ben zeer bereid om met hen in overleg te treden. Maar als het niet lukt, moeten we misschien verdergaande maatregelen overwegen.'
Van Gerven (SP): 'Moeten we niet gewoon zeggen: als het op 1 juli 2016 niet is opgelost, dan komt die display ban er?'
Van Rijn: 'Ik vind dat eigenlijk — hoe moet ik dat zeggen? — niet zo chic.' De staatssecretaris vertrouwt erop dat de 'sectoren' eruitkomen. 'Dat betekent dat ik erop reken dat het gebeurt. Maar gebeurt het niet, dan zullen we dus nadere maatregelen moeten treffen.'
Van Gerven: 'Als men 1 juli niet levert, zou ik zeggen: als jullie het niet voor elkaar krijgen, komt die display ban er, want die dient gewoon een doel dat wij met zijn allen nastreven.'
Van Rijn: 'U verwoordt het eigenlijk keurig. [...] Het is allemaal best lastig. Er is sprake van een level playing field. De sector wil natuurlijk niet in haar eentje bezig zijn, maar wil dat anderen ook meedoen.[...] Ik neem hen serieus. Dat betekent dat zij mij ook serieus zullen nemen.'

Reclame voor tabak in supermarkten

Als tabak dan toch niet meer in het zicht staat in de supermarkten, kan daar net zo goed meteen een reclameverbod voor tabakswaren worden ingesteld. Zo stelt Dik-Faber van de ChristenUnie die daar een amendement voor heeft klaarliggen. 'De staatssecretaris werkt aan een display ban in levensmiddelenzaken, maar reclame zou dan wel toegestaan zijn? Dat is tegenstrijdig. Ik kan mij dan ook niet anders voorstellen dan dat de staatssecretaris dit amendement omarmt.' Maar dat doet de staatssecretaris niet. Hij laat het oordeel 'aan de Kamer'.

Uitslag van de stemmingen

Komt er een verplichte display ban als er geen convenant wordt afgesloten? Nee, die motie is verworpen. Tegen stemden de VVD, PvdA, CDA, D66, PVV, SGP, GrBvK, Klein, vanVliet, Houwers. Voor stemden SP, ChristenUnie, GroenLinks, GrKÖ, Partij vd Dieren, 50PLUS.

De motie van Volp dat het convenant uiterlijk 1 juli dit jaar moet zijn afgesloten en dat de Kamer daarover wordt geïnformeerd, is wél aangenomen. Tegen stemden de VVD, PVV, GrBvK, vanVliet, en Houwers. Voor stemden PvdA, CDA, GroenLinks, D66, SP, ChristenUnie, Partij vd Dieren, 50PLUS, SGP, GrKÖ, en Klein.

Zal reclame voor tabak niet meer mogen in de supermarkten? Dit amendement is verworpen. Tegen stemden de VVD, PvdA, PVV, GrBvK, Klein, vanVliet, Houwers. Voor stemden de ChristenUnie, SP, Partij vd Dieren, 50PLUS, GroenLinks, CDA, D66, SGP en GrKÖ. Supermarkten mogen dus reclame blijven maken voor tabakswaren.

Eerdere en latere delen lezen?
Deel 1:Gaat Nederland plain packaging invoeren?
Deel 2: Komen er minder verkooppunten van tabak?
Deel 4: Zal 1 procent van de tabaksaccijnzen aan rookpreventie worden besteed?

Loop het nieuws van TabakNee niet mis en neem een abonnement op onze tweewekelijkse nieuwsbrief. Opgeven via de homepage.